Mevo: koncentracja rowerów na stacjach

29 czerwca był upał i pierwszy raz w życiu zobaczyłem stację MEVO literalnie zawaloną rowerami. Była 13:00. Po dojechaniu do domu sprawdziłem, że rowerów było tam aż 24. To mnie zainspirowało do sprawdzenia jak wygląda koncentracja rowerów na stacjach. Na szybko zmajstrowałem skrypt wypisujący ile jest rowerów na stacjach (rowery), udział w całości zaparkowanych w danym momencie (udzial) oraz udział w całości zaparkowanych w danym momencie w tym konkretnym mieście (ludzial): Dla 29 czerwca 2019, godz 13:00 okazało się że:

stacja;wspolrzedne;miasto;rowery;udzial;ludzial
S11358;18.57196808,54.40258423;Gdańsk;55;6.782;16.566
S11069;18.59038998,54.42794681;Gdańsk;24;2.959;7.229
S10100;18.57092997,54.44534256;Sopot;24;2.959;35.294
S11357;18.63640600,54.38637008;Gdańsk;18;2.219;5.422
S12007;18.53351997,54.49663118;Gdynia;16;1.973;7.843
S11186;18.57639103,54.39859534;Gdańsk;15;1.850;4.518
S10121;18.56255831,54.45392821;Sopot;13;1.603;19.118
S12126;18.47267507,54.54728035;Gdynia;13;1.603;6.373
S12053;18.54832346,54.51633152;Gdynia;13;1.603;6.373
S12054;18.54687652,54.51960321;Gdynia;12;1.480;5.882
S12033;18.56357898,54.48005340;Gdynia;10;1.233;4.902

Czyli na stacji 11358 było 55 rowerów co stanowiło 6,782% wszystkich zaparkowanych w systemie MEVO albo 16,566% zaparkowanych w Gdańsku. Dla Sopotu było nawet jeszcze lepiej bo na stacjach 10100/10121 było 24+13 (37 rowerów) ale było to 35,294 + 19.118, tj. prawie 55% wszystkich zaparkowanych w Sopocie (o godzinie 13:00). Dokładnie było 68 rowerów w 28 miejscach wtedy (27 stacji i jeden luźny bajk). Na 11 stacjach nie było nic a na 10 jeden rower.

Jest taka prosta miara koncentracji, co się nazywa w języku HH-Index, albo po polsku Wskaźnik Herfindahla-Hirschmana. Jest on nawet stosowany w USA do mierzenia koncentracji na rynku. Formuła jest banalnie prosta: dla $N$ wartości $x_i$ ($i=1...N$) sumujących się do 100 (czyli udziałów w całości), HHI liczy się jako: $\sum_{i=1}^N x_i^2$. Łatwo sprawdzić że HHI < 10000. Interpretacja jest taka, że HHI < 1000 wskazuje na słabą koncentrację, 1000 < HHI < 1800 umiarkowaną, a wartości większe od 1800 na dużą. BTW HHI da Sopotu o 13:00 (29/7/2019) wynosiło około 1850...

No to ja policzyłem HHI dla MEVO. Udziały były chwilowe, tj. $x_i = r_i/r_t$, dzie $r_t$ łączna liczba zaparkowanych rowerów na wszystkich stacjach w mieście $M$ (w danym momencie); no a $x_i$ to oczywiście liczba rowerów na stacji $i$. Potem uśredniłem, tj. wszystkie $HHI_i$ z godziny $h$ zsumowałem i podzieliłem przez liczbę pomiarów w tej godzinie (zwykle przez 30, bo pomiar jest co 2 minuty). Policzyłem oddzielnie dla GD/GA/Sopot/Tczew dla dni pracujących oraz dla świąt, sobót i niedziel osobno...

Wyniki dla maj--lipiec na wykresie (obok). Ciekawostkowo koncentracja w GD jest zaskakująco inna niż w GA. Teoretycznie im więcej stacji tym wartość HHI powinna być mniejsza, a tak nie jest: w GD wartość HHI wynosi w szczycie około 500, a w GA tylko 300. Szczyt wypada tak 9--11 zresztą. Można sobie wyobrazić, że użytkownicy jadą do pracy i zostawiając rowery przez biurami ogołacają stacje poza centrum a zapełniają te w rodzaju stacji o numerze 11358 (Gdańsk/Oliva Business Centre). W niedziele i święta do pracy nie jeżdżą to koncentracja jest mniejsza. Ma sens, ale nie w GA gdzie akurat w święta jest większa, wprawdzie chwilowo (w znaczeniu, że szybko rośnie ale potem równie szybko spada), ale jednak. Jakby w GA masowo jeździli gdzieś koło południa, a potem wracali z powrotem prawie że od razu... Mniejsza liczba stacji/rowerów w GA niż GD może powodować że wartość HHI ,,łatwiej'' rośnie...

W Sopocie i Tczewie jest znacząco mniej rowerów niż w GD/GA więc nic dziwnego że wartość HHI jest też dużo większa. BTW przeciętne dzienne wartości HHI są następujące (GD/GA/Sopot/Tczew): 170/222/1255/1143 (pon-piątek) oraz 93/225/1169/1200 (niedziele-soboty-święta). W Sopocie (poniedziałek--piątek) zmiany HHI są jeszcze inne niż w GD/GA. Amplituda jest mniejsza, a jedyny wyraźny dół jest rano około 5 a nie w godzinach 21--5 jak na przykład w GD. W niedziele i święta jest tradycyjnie jeden szczyt koło południa, a oprócz tego około 19--20 oraz 2--3 rano.

Skrypty i plik CSV z danymi jest tradycyjnie w archiwum GitHub

Na koniec przypomnienie, że prezes obiecał na 18.08 +4000 rowerów w systemie. Na koniec lipca wykazywane jest póki co: +1500 (niektóre w Warszawie albo w Cedrach Wlk.). Z tej puli bajków (numerów bajków?) codziennie pojawia się w pliku locations.js +1350, jeździ zaś mniej, około 1200 (reszta stoi). Na 100 procent wszyscy już wiedzą, że ni-chu-chu nie będzie 4000 rowerów nawet na 31 września, ale media zachowują w tej sprawie zgodne milczenie. Nikt nikogo nie pyta, a zwłaszcza prezesa. Nie ma sprawy...