Jak zacząłem pracę z TeXem

Przypadek wielokrotny zadecydował.

Studia skończyłem w roku 1987r. W tym czasie po studiach szło się do wojska na 1 rok. Mając do wyboru pobór we wrześniu 1987 albo w styczniu 1988 albo w maju 1988 zdecydowałem się na maj. Kombinowałem oczywiście żeby nie iść, ale słabo i się nie wykręciłem. Tym bardziej że tuż przed końcem PRLu przykręcono śrubę na odcinku obronności i brano bez litości wszystkich, nawet tych z kategorią C i papierami o depresji czy dyskopatii (z tymi to był kabaret zresztą na przykład na strzelnicę taki dyskopatyk jechał a nie szedł -- ciężarów nie mógł przecież dźwigać, a karabin jest ciężki). Wracając do TeXa -- wygrałem los po raz pierwszy: bym poszedł w styczniu/wrześniu (lub wcale) nie poznałbym TeXa (raczej)...

Wróciłem do pracy na Uniwersytecie w maju 1989 (dla przypomnienia w czerwcu 1989 był okrągły stół). Kompletna zmiana sytuacji, jeszcze w sierpniu 1988 jak rozpoczął się strajk w Stoczni (22 sierpnia), a ja udawałem Marine (aka niebieskiego bereta) w czymś co się nazywało 7 Pomorska Brygada Obrony Wybrzeża (35 pułk desantowy, Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Słowackiego -- teraz osiedle Garnizon), to ktoś wpadł na pomysł wysyłania patroli wojskowych na miasto z bronią, ale bez amunicji, w składzie żołnierze służby zasadniczej + dowódca podchorąży (czyli m.in. ja). Oficer dyżurny: Tylko k#rwa podchorąży pamiętajcie, jak tylko coś się zacznie, to wy od razu macie spierdalać z powrotem do koszar... Wychodzi na to, że los po raz drugi się uśmiechnął, że to poszło w tą stronę co poszło, bo były obawy, że my w tym 35 pułku (desantowym) posiedzimy dłużej.

Jakoś tak po roku, czyli w 1990, ktoś mi powiedział, że dla pracowników Uniwersytetu organizuje kursy języka angielskiego firmowane przez British Council. No to się zapisałem.

Kursy to (dla wygody kursantów?) były tak organizowane, że grupy tworzono ,,według wydziałów'', tj. zapisywano wszystkich z wydziału do jednej grupy. Oczywiście ktoś tam zawsze był nadmiarowy. Ja trafiłem do grupy ,,nadmiarowej''. Wygrałem los po raz trzeci -- bym trafił do grupy ,,wydziałowej'', to bym się kisił w starym sosie, w towarzystwie znanym z wydziału (dlatego ten system tworzenia grup był moim zdaniem mało sensowny). Nb wygrałem też tam inny los: poznałem przyszłą małżonkę (z Akademii Muzycznej)

Oprócz małżonki poznałem też Tomasz Janowskiego (dalej TJ) z wydziału Mat-Fiz. Ja pracowałem w katedrze statystyki (tyle, że nie na matematyce tylko na zarządzaniu) a wspólnym problemem był skład wzorów matematycznych, do czego używało się wtedy edytora pn. Chi-Writer. Nie tylko Chi-Writera miał polskie znaczki, ale ktoś dorobił także w miarę obszerny zestaw symboli matematycznych. Wzory się tworzyło za pomocą prymitywnego bo prymitywnego ale edytora równań byśmy to dziś nazwali. Wynik niewiele się różnił od tego co dawała maszyna do pisania, tyle że przynajmniej nie trzeba było używać długopisu do dopisywania. A znasz taki program TeX? -- pyta TJ Pierwsze słyszę -- odpowiadam. Ten TeX to ma czcionki jak z drukarni (to było wtedy ważne) -- zareklamował go TJ.

Potem się okazało, że TJ poznał TeXa od Włodka Bzyla. Ale to było potem. Na razie dał mi TeXbooka, którego skserowałem. Szybko się okazało, że coś jest z tym TeXem nie-halo. Jak w nim składać polskie teksty? TJ -- no z tym jest problem, my tu używamy ogonek.sty (czy jakoś tak--zestaw makr doklejających grecką jotę pod `a' i `e'). Gdzieś w tych okolicach czasowych dowiedziałem się też co to jest LaTeX oraz zdobyłem kopię podręcznika Lamporta.

Jakiego pierwszego TeXa dostałem od TJ to już nie pamiętam. Była to o tyle niekompletna dystrybucja, że nie miała MetaFonta. Tylko TeX, program do drukowania/oglądania na ekranie i zestaw fontów na jakąś tam typową drukarkę. Używałem go dość krótko, bo szybko zmieniłem na emTeXa. EmTeX był o tyle lepszy, że był kompletny, -- miał MetaFonta. Można było w szczególności generować fonty bitmapowe na różne rozdzielczości, a nie tylko drukować tym co się dostało `z fabryki'. To wszystko działało na komputerze PC-AT (w pracy, swojego PC-TA jeszcze się nie dorobiłem) wyposażonym w DOSa w wersji 3.3 zapewne. To że w ogóle na wydziale był taki nowoczesny komputer było nawiasem mówiąc w dużym stopniu zasługą dr. Mirosława Gronickiego (późniejszego ministra finansów) a wtedy (i pewnie później) entuzjastę nowych rozwiązań, tak to nazwijmy. Z tego co mi się wydaje 3 komputery w katedrze statystyki z PC-AT na czele, to była cała flota PC-towa na wydziale (nie licząc czegoś tam co mieli w (,,specjalistycznej'') katedrze OPD (Organizacji Przetwarzania Danych jakby ktoś się pytał-- później przemianowanej na Katedrę Informatyki Ekonomicznej).) Inni liczyli na kalkulatorach albo w ostateczności korzystali z wątpliwej jakości usług Ośrodka Obliczeniowego (Odra coś-tam-coś tam). Oczywiście uruchomienie TeXa na nie swojej Odrze nie wchodziło w grę.

W tym czasie w prasie pojawiały się ogłoszenia firmy pn Polski TeX spółka z o.o. sprzedającej polskiego TeXa pn. MeX/LaMeX (polski LaTeX) za dość znaczną kwotę. Ten TeX miał mieć dobrej jakości polskie znaki. Kwota było jednak na tyle znacząca, że na kupno się nie zdecydowałem, ale też nie skopiowałem go nielegalnie (naprawdę). TJ przyznał się, że w instytucie matematyki mają licencjonowaną kopię tego `komercyjnego' TeXa. Doczytałem w TeXbooku o MetaFoncie, więc skserowałem MFbooka od TJ. Dorobiłem kulfoniaste ogonki sam, a nawet w ramach samorozwoju znaki do diagramów szachowych.

W końcu, jak już coś tam wiedziałem, no i miałem te diagramy, a dzięki temu nadzieję, że nie wyjdę na naciągacza-żebraka co to przyszedł dupę zawracać, to się odważyłem i poszedłem rozpoznawczo do tego Polskiego TeXa z o.o (Sopot, 3 Maja ileś tam -- w biurze Polskich Młynów, teraz są tam apartamenty). W firmie siedział Piotr Pianowski. Pogadaliśmy. Ja się pochwaliłem diagramami--Piotr wyraził zainteresowanie. Powiedział, że dałby mi tego TeXa, ale wkrótce go upublicznią więc radzi żebym się wstrzymał z bólami parę dni/tygodni. Potem przyszedł jeszcze Staszek Wawrykiewicz. Bogusława Jackowskiego -- chyba wtedy w firmie nie było. Poznałem go później...

Wizyta w Polskim TeXu musiała być jakoś tak jesienią 1991. Następnego roku w czerwcu odbyło się walne zebranie GUSTu w Warszawie, na które pojechałem. Nikogo tam prawie nie znałem i niewiele z tego zebrania pamiętam, oprócz tego że pierwszy i jedyny raz zobaczyłem Romana Tomaszewskiego (reklamowanego m.in. jako konsultant ds diakrytyków w projekcie Polski TeX/MeX). TeX mnie wciągnął, w roku 1993 pojechałem do Bachotka na pierwszą konferencję GUSTu, a już rok później z kolegą Bzylem współorganizowaliśmy konferencję Europejską w Gdańsku, a konkretnie na wyspie Sobieszewskiej. Ponieważ konferencja była za miastem tośmy wymyślili, że oznaczymy drogę do ośrodka Orle (istnieje do dziś) za pomocą kilku porządnie namalowanych na desce drogowskazów. I tu wpadka, bo się okazało że drogowskaz jest albo w prawo albo w lewo, a myśmy o tym nie pomyśleli. Nasze były tylko w prawo, więc wszystkie próby powieszenia go tak aby wskazywał skręt w lewo okazały się daremne. Ostatecznie powiesiliśmy go do góry nogami, żeby chociaż strzałka wskazywała prawidłowy kierunek. Expirience is the best teacher -- ten incydent pamiętam od dziś!